چکیده:
حدود 350 میلیون هکتار از اراضی جهان در اثر اجرای عملیات خاک‌ورزی شدید و نامناسب دچار فرسایش و تخریب شده است. میزان کل فرسایش خاک در جهان 26 میلیارد تن تخمین زده می‌شود و سهم ایران از آن در حدود 2 میلیارد تن می‌باشد.
به موازات مسئله فرسایش، کاهش ماده آلی خاک که در اثر عوامل مختلفی رخ می‌دهد، به چالش دیگر کشاورزی تبدیل شده است. میزان ماده آلی در اکثر نواحی کشور زیر یک درصد بوده و این امر می‌تواند پیامدهای منفی قابل توجهی برای کشاورزی به بار آورد.
اساس خاکورزی حفاظتی بر حفظ مقدار کافی بقایای گیاهی در سطح خاک، تردد کمتر در زمین و دستکاری کمتر خاک استوار است. هم اکنون خاکورزی حفاظتی به عنوان بهترین روش به زراعی و حفظ دو منبع با ارزش آب و خاک مد نظر متخصصین و بهره برداران است.

این روش که بیشتر از روش های دیگر مدنظر قرار گرفته است علاوه بر حفاظت خاک، با تولید محصول نیز در ارتباط است. خاک ورزی حفاظتی برروی شیبهای کم تا حدود 2% اعمال می شود تا شستشوی لایه را کاهش دهد.به کار بردن این روش نیز شامل بسیاری از جنبه های صرفه جویی در وقت و انرژی مربوط به خاک ورزی حداقل و بسیاری از صرفه جویی­های هزینه مربوط به تهیه بستر اقتصادی می باشد.
در این مقاله به بررسی تفاوت خاکورزی حفاظتی و خاک ورزی سنتی یا مرسوم و تاثیر آن بر فرسایش خاک و راندمان آب ، بیان مزایا و مشکلات CTIC، کشاورزی حفاظتی و حیات وحش، بررسی روش های متداول خاکورزی حفاظتی ،همچنین تعریف جامع تری از خاکورزی حفاظتی به عنوان کشاورزی حفاظتی پرداخته شده است.

ماشین های برداشت

برداشت:   در آوردن محصول از زمین و یا درو کردن  محصول را گویند، که نسبت به هر محصول روش برداشت متفاوت است، مثلاً برای یونجه، برداشت بصورت خرد کردن گیاه و یا گوجه فرنگی، دانه ، دانه جیدن و یا برای ذرت دانه ای ، فقط خوشه ها برداشت می گردد.

 ماشینهای محصولات استراتژیک مانند علوفه ای ( یونجه یا شبدر) ذرت ، غلات ( جو ، گندم ، ذرت شیرین ، چاودار ، جودوسر...) سیب زمینی، چغندرقند ، پنبه و نیشکر را بطور اجمال مورد بررسی قرار می دهیم.

 برداشت علوفه

کلمه علوفه بمعنی اعم، محصولاتی چون سورگم ،ارزن، تیموتی، جودوسر، علف مراتع و حتی گندم و جو را شامل می شود اما منظور از کاربرد ، علوفه در این مقاله گیاهان خانواده بقولات ( لگومینوز) یعنی یونجه و شبدر ، اسپرس و بالاخص یونجه می باشد.

یونجه در ایران از شمال تا جنوب کشت می شود ، در منطقه ساوجبلاغ معمولاً 5 چین درسال و گاهی تا 9 چین می رسد و در ایر ان بیشتر بصورت بسته های مکعبی یاآزاد ببازار می آید ولی در سایر ممالک به شکل بسته های  سیلوئی تر، سیلوئی خشک  و کسانتره نیز در می آیند.

روشهای برداشت یونجه :

 یونجه تازه درو شده دارای رطوبت 70 تا 85 درصد بوده که برای انبار کردن می بایست به رطوبت 20 تا 25 درصد رساند که برای تقلیل رطوبت ممکن است علوفه را در مزرعه بطور طبیعی برای مدت چند ساعت تا چند روز، بسته به گرمی هوا و شرایط جوی و یا از گرمکن ها و خشک کردن مصنوعی استفاده کرد.

هریک از روشهای برداشت یونجة، با اتلاف کمی و کیفی همراه است، 5 تا 15 درصد ماده خشک در زیر خشک کردن طبیعی در مزرعه در اثر فعالیت آنزیمها از بین می رود، خرد شدن و ریختن برگها موجب کاهش کیفیت محصول شده ( چون درصد پروتئین برگ ها بیش از ساقه است)،70 درصد از پروتئین گیاه و 90 درصد کاروتن ( ویتامین) دربرگها جمع شده است لذا تابش طولانی آفتاب، شبنم و باران باعث اتلاف موادغذایی گیاه شده.

در مناطق مرطوب و بارانی ، بهترین روش  برداشت آن است که فاصله زمانی بین درو تا جمع آوری از مزرعه را کوتاه نمود، آزمایشات نشان داده که روش خشک کردن علوفه بصورت آزاد درمزرعه 32 درصد افت و خشک کردن در انبار 26 درصد و با روش سیلو کردن 14 درصد افت پروتئین به کل پروتئین محصول را بهمره داشته است.

 اولین وسیله برداشت علوفه  همان داس بوده است که در برداشت غلات از حدود 5000 سال پیش استفاده می شده و هنوز در خیلی از نقاط ایران و جهان سوم استفاده می شود قداره یا شامیله         تکمیل شده داس است که عملکردی بیشتر و خستگی جسمی کمتر بهمراه دارد یک کارگر با یک داس معمولی حدود 250 مترمربع که عبارتی برای یک هکتار 40 نفر با شامیله 1000 مترمربع در روز برداشت می نماید (برای 1 هکتار 100 نفر نیاز است).

ماشینهای دروگری که با نیروی دام کار می کردند در سال 1800 میلادی اختراع شد که اولین نمونه آن صفحه مدوری بود که داس روی آن نصب می گردید و سپس دروگرهائی بااصول قیچی با حرکت رفت و برگشتی تیغه ها ساخته و تکمیل گردید.

 ساختمان دروگر شانه ای ( رفت و برگشت)

1- شاسی( در 3 نقطه به دوبازوی تحتانی وساق وسط تراکتور متصل می شود)

2-دستگاه  رانش ( حرکت از محور تواندهی تراکتور به این دستگاه که شامل تسمه و چرخ است منتقل می شود)

3-فنر تنظیم وزن ( جهت کنترل وزن دروگر می باشد)

4- حامی میله ایست که پوسته و خارج از مرکز را به شاسی متصل می کند

5- نگهدارنده ، شانه برش  را نسبت به تسمه رانش در یک راستا  قرار می دهد.

6- ضامن، بصورت قطعه ناودانی و تحت فشار یک فنر که در برخورد شانه برش بامانع، شانه آزاد شده.

7- کفش ها ، شانه برش و ملحقات آن روی دو کفش داخلی و خارجی حمل می شوند.

8- تخته ردیف، تخته چوبی به کفش خارجی متصل است و علوفه بریده شده را به طرف داخل نوار برش ، می راند .

9- چوب ردیف، دسته ای چوبی به وسط تخته ردیف متصل است که از بیرون افتادن ساقه ها بریده شده به قسمت درو نشده،جلوگیری می کند .

10- سیستم خارج از مرکز ( اسانتریک) حرکت حاصل از محور تواندهی تراکتور( دورانی) جهت تامین حرکت تیغه های برش توسط این سیستم تبدیل به حرکت رفت و برگشت می شود.

11- شانه برش از تعداد تیغه های مثلثی که در کنار هم روی تسمه ای که زیر بند شانه می نامیم ساخته شده که این شانه برش (یا قسمت برنده دروگر) در داخل انگشتی ها و روی پهنه دروگر ، حرکت رفت و برگشتی دارد.

تیغه ها دارای آجدار( روی تیغه ) برای محصولات ساقه ضخیم (غلات، یونجه ، شبدر، ...) و سطح تیغه ها را آب کرم می دهند تا شیره گیاهی به آن نچسبیده و این نوع تیغه ها در ماشینهای خودگردانی که شانه برش از سطح زمین ارتفاع بیشتری دارد و نزدیک خـــاک و شن نیست بکار می روند. مورد استفاده تیغه های  زیر آجدار، شبیه رو آجدار است و پس از کند شدن می توان دوباره تیز کرد، ولی این کار در تیغه های روآجدار عملی نیست.

 تیغه های لبه صاف برای علوفه ساقه نازک چون چمن و آنهائی که هنگام درو شیره نمی دهند مناسب است در شانه برش اکثر دروگرها از این نوع تیغه استفاده می شود.

 انگشتی ها چهار نوعند:

 الف – سنگلاخی ( جنس فولاد یا آهن چکش خوار سخت) و در زمینهای سنگلاخی بکار می روند.

ب – انگشتی تخت، چون فاقد رویه محافظ بوده ، در درو ، محصولات پرپشت زیاد و یا در هم برهم بودن محصول، احتمال گیر کردن محــــصول در انگشتی ها کمتر بوده مورد استفاده قرار می گیرد.

ج – انگشتی معمولی ، انگشتی دو قلو

 تنظیمات :

1-  تنظیم تیغه

  الف – تنظیم تطبیق خط وسط تیغه از خط وسط انگشتی می گذرد که برای انجام این تنظیم ، شانه برش را بطرف داخل و یا خارج، حرکت داد و یا طول جلاق دست را تغییر داد.

ب -  تنظیم صفحات پشت بند ، سائیدگی بیش از حد این صفحات، ارتعاش در  شانه برش افزایش یافته که صفحات قابل تعویض بوده و یا اینکه با شل کردن مهره های نگهدارنده ، صفحات را به جلو رانده تا تکیه گاه ثابت گردد .

ج – تیغه گیره ها: گیره ها بدون آنکه فشاری به تیغه وارد کنند  روی تیغه ها تماس داشته و اگر سرگیره ها فشار زیادی روی تیغه ها وارد کنند سبب سائیدگی ، فشار بار به محور پی تی او وکاهش روانی حرکت شانه شده، لذا بهترین فاصلهحدود 1 میلیمتر  بین قسمت عقب کفی انگشتی و زیر تیغه می باشد

د – تنظیم ارتفاع برش، نسبت به شرایط مزرعه و نوع گیاه متفاوت است و درو یونجه باید سعی کرد که جوانه های نزدیک زمین باقی بمانند تا رشد محصول برای چین بعدی سریعتر باشد.

و – تنظیم انگشتی ها: نوک انگشتی ها بطور معمول باید موازی سطح زمین باشند، اما در زمینهای سنگلاخی آنها را کمی بطرف بالا متمایل کرد  تا سنگریزها را رد کنند، در مزارعی که محصول خوابیده یا ورس کرده است ، نوک انگشتی ها را بطرف پایین ببرید تا بتوانند بذاحل محصول نفوذ کرده و آنها را بلند کنند، و برای تمایل نوک انگشتی ها با تمایل شانه نسبت به زمین قابل تغییر است، معمولاً بوسیله اهرمی مخصوص صورت گرفته و یا در بعضی دروگرهای سوار، کوتاه و بلند کردن طول ساقه وسط تراکتور عملی می شود.

  انواع دورگرها ( رفت و برگشتی) :

1-    دروگر خودگردان ( صندلی دار و بدون صندلی)

2-   دروگرتراکتوری ( میان سوار، سوار ، نیمه سوار ) و در بعضی از آنها پشت تراکتور ( ساقه ساز) یا  کاندیشیز متصل می گردد که در مجموع آن را موور کاندیشیز گویند.

3- دروگر بشقابی ( اصول ضربه ای) بیشتر برای بریدن علف های هرز، مرغزارها، علوفه کنارجاده ها و زمینهای ورزش بکار می روند. (دروگر بــشقابی برای درو یونجه توصیه نمی شود) ، چون محصول بریده شده را با برشهای مجدد به صورت  پودر در آورد و اتلاف می شود) زارعین ایرانی بهرحال ، دروگر بشقابی را بر شانه ای ترجیح می دهند چون ساختمان نسبتاً ساده تری داشته تعداد تیغه ها و تنظیمات کمتر و ساده تری داشته.

ساختمان دروگر شانه ای:

 1- شاسی

2- دستگاه رانش (تسمه، چرخ تسمه و جعبه دنده) ،  جعبه دنده دو وظیفه دارد یکی تغییر مسیر انتقال قدرت ( حرکت دورانی محور تواندهی در سطح افق را به حرکت روانی در سطح قائم تبدیل می کند) و دیگری افزایش سرعت 540 دور در دقیقه محور تواندهی به سرعت مناسب 3000 تا 2500 دور در دقیقه برای بشقابها.

3- دستگاه برش: متشکل از یک جعبه دنده و 2 یا چند بشقاب، معمولاً دارای 2 یا 3 و گاهی 4 تیغه می باشد و حرکت بشقابها از زیر و یا از بالا تأمین می گردد.

تعداد بشقابها از 2 تا 8 متغیر است، قطر بشقابها در چند بشقابی 20 سانتی متر ولی در دو بشقابی های بزرگ، ممکن است به 80 سانتی متر و بیشتر هم برسد،

 تعداد تیغه ها در هر بشقاب نیز بسته به نوع دورگر متفاوت است معمولاً 2 یا 3 ولی گاهی به 4 عدد می رسند ( تیغه ها با زوایای مساوی روی هر بشقاب قرار دارند) و شکل تیغه ها درتمام طول مستطیلی است و یا در انتها مثلثی شده اند، دو طرف تیز هستند که پس از سائیده شدن می توان آنها را جابجا کرد و یا تیز کرد.

جعبه دنده دستگاه رانش و برش معمولاً از یکدیگر مجزا بوده لذا باید جداگانه واسکازین(90) ریخت .

4-حفاظ، سرعت دوران زیاد بشقابها سبب پرتاب سنگ و مواد جامد به اطراف می گردد از اینرو نوعی حفاظ ( برزنشی - فلزی)  بر روی بشقابها استفاده می کنند.

5-سایر قطعات ( تخته ردیف، وسایل تنظیم چون فنر وزن ، ضامن و ...)

 نوع دیگر از دورگرها با اصول ضربه کار می کنند دروگر شلاقی گویند که تیغه ها بصورت عمودی روی یک محور استوانه ای بطور زیگزاک قرار گرفته اند که با چرخش استوانه، علوفه بریده شده به بالا و عقــــب پـــرتاب می گردند و عرض کار دستگاه به پهنای طول استوانه می باشند

درو ساقه ساز یا کاندیشنر

یونجه درو شده را پس ازکاهش محتوای رطوبت برگ به مقدار معین بسته بندی می نمایندو چون ، رطوبت ساقه هنوز بیش از مقدار مجاز است و امکان کپک زدن و ضایعات وجود دارد، ساقه را در چند نقطه ترک داده تا آب آن سریعتر تبخیر شود و امکان خشک شدن همزمان برگ و ساقه پیش می آید، از اینرو وسایلی را برا ی ترک دادن و یا مچاله کردن ساقه و محصول ساخته شده است، که به ساقه سازها معروفند و می توان بطور یک دستگاه مستقل پس از موور( دورگرها) استفاده گردد یا توأماً یک ماشین بوده باشد.

شامل قسمت های : شاسی، دستگاه رانش( تعدادی چرخ دنده) ، شانه برش ، چرح فلک، غلطکها، ردیف کن و کفشها.

اگر سر و صدای زیاد از دستگاه شنیده شد، می تواند اثر نزدیک بودن غلطکها باشد و یا تنظیم غلطکها درست نباشد و اگر در برداشت، برگها صدمه دیده باشند و ریزش آنها در روی زمین بهمراه باشد بـــه دابـــل سرعت زیاد چرخ و فلک است و یا فاصله غلطکها کم  است و یا بیش از اندازه له می کند.

جاروها ( ریک ها)  کاشت علوفه با درو کردن خاتمه نمی یابد و چون علوفه گیاهی پرآب است باید قبل از انبار کردن خشک شود و  خشک کردن محصول در مناطق پر آفتابی، با کاربرد موور کاندیشنر ( دروساقه سازها) ممکن است، مشکلی نباشد ولی در مناطق کم آفتاب و مرطوب و حتی در نواحی خشک، اگر پس از درو بارندگی شود، مسئله آخرین اســــت، لذا در هر دو منطقه برای جمع آوری  محصول،  لازم است آنها را ردیف نمود که با ماشینهای ریک ( جارو) انجام می شود و گاهی لازم می شود چند ردیف را به علت کم پشتی محصول، یک ردیف کرد تا خوراک مناسب برای ماشینهای عملیات بعدی مثلاً بسته بند فراهم آید و زمانی نیز به علت پرپشتی محصول پس از درو ، ممکن است الزام در دو یا چند ردیف کردن یک ردیف پیش آید.

جابجا کردن ردیف و هوا دادن از دیگر کارهائی است که جارو می تواند انجام دهد جاروهای متداول امروزی به دسته مورب، خورشیدی و بخش کن تقسیم می شوند.

 در جاروهای مورب احتیاج به نیروی محرکه داشته که از چرخ آنها و حور توندهی و یا نیروی هیدرولیک تأمین می گردد و از نظر نحوه اتصال به تراکتور نیز دارای دنباله بند، نیمه سوار  و سوار هستتند.

جاروهای خورشیدی : در ایران 4 خورشیدی از نوع سوار بوده و انواع بزرگتر آنها ممکن است نیمه سوار باشند و حرکت دورانی از چرخها در اثر تماس نوک انگشتی محیط چرخها با زمین و یا علوفه تأمین می گردد و این نوع جهت تبعیت از بلندی زمین، جهت انجام کار بهتر بوده ( بدلیل سادگی و تنظیمات کمتر) و همچنین جابجائی خورشید ها، مورد پسند بهتری برای کشاورزان است و خورشیدی ها ممکن است توپرو یا توخالی باشند.

 اگر در عملیات با جاروی خورشیدی ملاحظه شد که علوفه جا می ماند ، بدلیل شکسته شدن انگشتی هاست که می بایست عوض کرد و همچنین وقتی در حین جارو کردن علوفه می پرد. بدلیل پرش خورشیدی ها است که می بایست فشار تایر ( نیمه سوار) را امتحان نمود و یا سرعت پیشروی را کم نمائیم. و اگر شکستگی پیاپی انگشتی بهمراه بود می توان پوسیدگی و زنگ زدگی آنها را چک کرد و همچنین خیلی سطح زمین قرار گرفته اند را، تنظیم کرد. دلیل اینکه وقتی علوفه به انگشتی گیر می کند این است که سطح مزرعه برای جارو کردن خیلی خیس است.

نوع دگیر جاروها، پخش کن می باشند که در مناطق بسیار مرطوب و کم آفتاب بکار می روند به این به عبارت که علوفه برای خشک شدن چند روزی روی زمین مانده و به زمین جسبیده که با این ماشین آن را بلند کرده و پوف داده تا کپک نزند و بیشتر از نوع سوار می باشد.

 بسته بندها ( بیلرها)

 ماشینهای دنباله بند بوده و حرکت را از محور توان دهی می گیرند و علوفه را پس از برداشت از زمین بصورت بسته های ( مکعبی ، استوانه ای) در می آورند.

قسمتهای مختلف :‌

1-                قسمت بردارنده علوفه

2-                 قسمت خورنده ( خوراک دهی) بصورت هلیس یا پیچ ارشمیدس 

3-                چنگالها

4-                پیستون

5-                فضای بسته بند

6-                چرخ ستاره ای ( جهت تنظیم طول بسته )

7-                دستگاه گره زن ( معمولاً 2 عدد) که سوزن به ازاء هر گره زن ،‌2 عدد می باشد

8-                ناودانی ( تنظیم فشردگی بسته علوفه )

9-                چرخ طیار( تبدیل حرکت غیریکنواخت )

ارتفاع بردارنده نسبت به زمین به اندازه ای باشد که اگر زیاد باشد، علوفه روی زمین مانده و اگر کم باشد موجب صدمه خوردن انگشتی ها و همچنین ورود خاک و شن بداخل دستگاه شده لذا مناسبترین فاصله تا زمین  حدوداً 1 سانتی متر است که در بعضی بسته بندها، بطور خودکار بردارنده را با سیم بالا و پائین کرده و در نوع دیگر توسط پیچ که روی دستگاه است بالا و پائین می برند. 

یکی از موارد مهم در بسته بندی ، کشش نخ است که اگر فشار نخ کم باشد بسته شل شده و اگر فشا بر نخ زیاد باشد ، نخ پاره می شود. تنظیم فشردگی بسته توسط پیچ های لنگی در انتهای فضای بسته بند در بیرون قرار داشته که دو ناودانی را نزدیک و یا دور می کند و طول بسته توسط چرخ ستاره ای است که محل استقرار آن در ناودان  می باشد.

نوع دیگر بسته بندی بصورت استوانه ای است که خاصیتهای اینوع نسبت به بسته بند مکعبی بشرح ذیل است:

1- اگر پس از عمل  بسته بندی ، بارندگی شود، آب از بسته استوانه ای نفوذ می کند، در حالیکه مکعبی ها بدلیل فشردگی زیاد نفوذ آب سخت است.

2- استوانه ای شکل را با توجه شکل خاصش می توان در  فضای باز گذاشت و اگر برای مدت طولانی باشد در انبار قرار می دهند.

3- حجم بسته بندی استوانه ای معادل 30 بسته مکعبی است لذا حمل و نقل آن صرفه جوئی در وقت است

4- جابجا کردن و یا  بلند و پائین کردن بسته های استوانه ای با دستگاه بلند کــــــن خودگردان ( لیفتراک) موجب صرفه جویی در هزینه دستمزدهاست.

5- یکی از اصول مدیریت مزار ع علوفه ای این است که بسته ها زودتر از مزرعه خارج شود تا فضای زیر بسته ها امکان رشد سریعتر  داشته باشند، از اینرو بسته های  لذا استوانه ای این مزیت را دارا می باشند.

کاشت چغندرقند

ماشین ریشه‌چه کار چغندرقند

این ماشین می تواند ریشه چه ها را با توجه به نیازهای زراعی، در فاصله بین ردیف های ۶۵ سانتی متری و فاصله بین بوته ای ۵۰ سانتی متر بکارد. با این ماشین عمق کاشت قابل تنظیم بوده و ریشه چه ها به طور عمودی در خاک قرار می گیرند. کشت ردیفی امکان استفاده از سایر ماشین های عملیات زراعی را در مراحل داشت  و برداشت فراهم می نماید. تراکم ریشه چه های کاشته شده در روش دستی به طور متوسط ۲۰۰۰۰ عدد ریشه چه درهکتار است، در حالی که این رقم با استفاده از ماشین به ۲۸۰۰۰ افزایش می یابد.

ساختمان و طرز کار ماشین

ماشین ریشه چه کار به صورت نیمه اتوماتیک و دو واحدی ساخته شده است و قابل اتصال به انواع تراکتور های متداول است. این ماشین از قسمت های شاسی، چرخ‌های حامل، مخزن ریشه‌چه، کارنده ریشه‌چه، شیار بازکن، شیار پُرکن، چرخ‌های فشاردهنده، سیستم انتقال نیرو و صندلی تشکیل شده است.

طرز کار ماشین به این ترتیب است که بر روی هر واحد کارنده ماشین یک نفر کارگر قرار می گیرد. موقعی که تراکتور به سمت جلو حرکت می کند، شیار بازکن در عمق تنظیم شده شیار ایجاد می کند. در این هنگام کارگر ریشه چه را از مخزن برداشته و در بین دستک های کارنده قرار می دهد. باید دقت نمود، ریشه چه را طوری در بین دستک ها قرار داد که برگچه‌های انتهایی ریشه چه در بین دستک های کارنده واقع شود. به تناسب پیشروی تراکتور، دستک های کارنده نیز می چرخند.

موقعی که ریشه چه در داخل شیار قرار گرفت، دستک های ریشه چه گیر از هم باز شده و ریشه چه در داخل شیار رها می شود. شیار پُرکن ها بعد از قرار گرفتن ریشه چه در شیار، خاک اطراف ریشه چه را جمع کرده و روی آن پوشانده و پشته ایجاد می کنند. پس از این کار دو عدد چرخ فشار دهنده که تحت زاویه در دو طرف ریشه چه حرکت می کنند، خاک را به اطراف ریشه چه می فشارند.

ماشین به وسیله اتصال سه نقطه به تراکتورهای جان دیر و مسی فرگوسن 445U و 650U قابل اتصال است. پس از بستن ماشین به تراکتور، فاصله بین ردیفی، فاصله بین بوته‌ای و عمق کاشت تنظیم می شود. تنظیم عمق کاشت به وسیله چرخ های حامل در طرفین ماشین و بازوی وسط تراکتور صورت می گیرد. هر واحد کارنده به وسیله یک عدد کرپی به تولبار بسته می شود. با تغییر محل کرپی در روی تولبار فاصله بین ردیفی تنظیم می شود. برای تنظیم فاصله بین بوته‌ای می توان از چرخ زنجیره هایی با قطرهای متفاوت استفاده نمود. برای راه اندازی ماشین بر روی هر واحد کارنده یک نفر کارگر ماهر قرار می گیرد. کارگر ریشه چه ها را یکی یکی از مخزن ریشه چه برداشته و در بین دستک های کارنده قرار می دهد. در موقع کار، یک نفر کارگر نیز برای حمل ریشه چه از سر مزرعه تا محل دستگاه و پُر کردن مخزن ماشین مورد نیاز است.

ماشین سنگ جمع کن

ماشین سنگ جمع کن

این ماشین که بصورت کششی ساخته می شود دارای مدخلی است که پهنای کار آن 150 سانتی متر تا حدود 4 متر می باشد. عمق کار این ماشین از حدود 28 میلی متر تا 30 سانتی متر است که توسط چرخ تنظیم عمق می توان آن را تنظیم نمود. که در بعضی از مدل ها از دوطرف مدخل "شانه های سنگ"ی وظیفۀ جمع آوری سنگ از دوطرف به داخل مدخل را دارند. این شانه ها در اصل تشکیل شده اند از یک محور مرکزی که دارای دندانه هایی بطور شعاعی هستند که آرایش این دندانه ها به مانند هلیسی است که سنگ را از انتهای خارجی خود جمع کرده و به انتهای داخلی که ورودی مدخل است تحویل می دهد. بطوریکه که اگر از بالا به جهت حرکت نگاه کنیم این شانه های سنگ به شکلV می باشند. در هنگام حمل و نقل، این شانه ها بوسیلۀ جک های هیدرولیک که از تراکتور نیرو می گیرند به صورت قائم در می آیند و در پهنای ماشین قرار می گیرند.

شانه ها از طریق اتصال محمور تواندهی تراکتور (P.T.O) به چرخش در می آیند. البته این فقط شانه ها نیستند که از P.T.O توان می گیرند بلکه در بعضی از مدل ها، بخشی از این توان چرخشی به دندانه های فنری دواری که در داخل مدخل وظیفه پرتاب مواد ورودی را به مخزن دارند، داده می شود.

کف مدخل از نرده هایی تشکیل یافته که از یکدیگر فاصلۀ ثابت و یک اندازه ای دارند که این کار باعث خروج خاک از ماشین می شود و در نتیجه فقط سنگ به مخزن انتقال می یابد.

بطوریکه ذکر شد، لایه ای از خاک که بطور متوسط 15 سانتی متر عمق دارد، بر اثر حرکت ماشین به سمت جلو، وارد مدخل شده و خاک آن از کف مدخل ماشین (لابه لای نرده ها) خارج گردیده و سنگ های باقیمانده به مخزن منتقل می شوند. پس از اینکه مخزن ماشین به اندازۀ کافی پر شد، راننده، تراکتور را به محلی که باید سنگ ها را تخلیه کند، برده و با استفاده از جک های هیدرولیکی_ که از دو طرف (چپ و راست) مخزن را در یک سر و شاسی ماشین را در سر دیگر خود دارند_ جلوی مخزن را بالا آورده و آن را تخلیه می کند.

با توجه به مدل ماشین ظرفیت مخزن آن از حدود 2000 کیلوگرم تا 6000 کیلوگرم متغیر بوده و بین 50 تا 100 اسب بخار قدرت نیاز دارد. پهنای این ماشین در حالت حمل و نقل بین 150 سانتی متر تا 260 سانتی متر متغیر است و ارتفاع مخزن آن به 230 سانتی متر می رسد.